Is mijn dak geschikt voor zonnepanelen?

Verreweg de meeste Nederlandse daken zijn geschikt voor zonnepanelen, en de kans is groot dat uw dak daar ook bij hoort. Maar hoe geschikt is uw dak precies? Dit hangt af van verschillende factoren zoals de hoeveelheid zonlicht die op uw dak valt en hoeveel ruimte er beschikbaar is voor de panelen. De geschiktheid van uw dak bepaalt immers hoeveel stroom uw panelen kunnen opwekken, wat direct invloed heeft op uw energiebesparing.

Er zijn drie belangrijke factoren waarmee u rekening moet houden bij het beoordelen van de geschiktheid van uw dak:

1. De richting en helling van uw dak: een dak dat naar het zuiden, westen of oosten is gericht, ontvangt doorgaans meer zonlicht dan een dak dat naar het noorden is gericht. Daarnaast speelt de helling van het dak een rol; een dak met een helling tussen de 20 en 50 graden vangt over het algemeen het meeste zonlicht op.
2. Schaduw op het dak: obstakels zoals bomen, schoorstenen of dakkapellen kunnen schaduw op uw dak werpen, wat de opbrengst van zonnepanelen kan verminderen. Een beetje schaduw is geen probleem, maar te veel schaduw kan de efficiëntie van uw zonnepanelen aanzienlijk verlagen.
3. De beschikbare ruimte op uw dak: hoeveel ruimte heeft u beschikbaar op uw dak? Factoren zoals dakramen of schoorstenen kunnen de bruikbare ruimte voor zonnepanelen beperken. Ook moeten de panelen een bepaalde afstand van de nok en de randen van het dak geplaatst worden, wat van invloed kan zijn op het aantal panelen dat u kunt plaatsen.

Met deze checklist in gedachten kunt u een eerste inschatting maken van de geschiktheid van uw dak voor zonnepanelen. In de volgende secties gaan we dieper in op elk van deze factoren, zodat u een goed beeld krijgt van de mogelijkheden voor uw woning.

1. Richting en helling van het dak

Een van de belangrijkste factoren die de opbrengst van zonnepanelen bepaalt, is de richting waarin uw dak is georiënteerd en de helling van het dak. Deze twee elementen bepalen hoeveel zonlicht de zonnepanelen kunnen opvangen en dus hoeveel elektriciteit ze kunnen opwekken.

Dakrichting

De richting van uw dak speelt een cruciale rol bij de effectiviteit van zonnepanelen. Over het algemeen geldt dat een dak dat op het zuiden gericht is, de meeste zonnestralen opvangt en daardoor de hoogste opbrengst genereert.

Maar wat als uw dak niet naar het zuiden gericht is? Geen zorgen, ook daken die op het oosten of westen zijn gericht, kunnen prima geschikt zijn voor zonnepanelen. De opbrengst zal wel iets lager zijn dan bij een zuidelijke oriëntatie, maar nog steeds voldoende om aanzienlijke energiebesparingen te realiseren.

Een groot voordeel van schuine daken is dat ze vaak twee zijden hebben. Dus als één kant van uw dak naar het noorden gericht is, ligt de andere kant wellicht gunstiger, bijvoorbeeld op het zuiden of westen. Deze zijde kan dan optimaal benut worden voor de installatie van zonnepanelen.

Bij platte daken is de dakrichting minder van belang, omdat de zonnepanelen flexibel geplaatst kunnen worden. U kunt de panelen bijvoorbeeld allemaal naar het zuiden richten om zoveel mogelijk zon op te vangen. Een andere optie is om de panelen in een oost-west-opstelling te plaatsen. Hoewel deze opstelling iets minder opbrengst geeft (ongeveer 10% minder), biedt het wel de mogelijkheid om meer panelen op het dak te plaatsen. Daarnaast vinden veel mensen deze opstelling esthetisch aantrekkelijker.

Helling van een schuin dak

Naast de richting is ook de helling van uw dak van invloed op de opbrengst van zonnepanelen. Een helling van 20 tot 50 graden wordt vaak als ideaal beschouwd voor het vangen van zonnestralen. Binnen dit bereik kan de energieopbrengst maximaal zijn, maar dat betekent niet dat daken met een andere helling ongeschikt zijn.

Bij een dak met een kleinere helling, of zelfs een plat dak, kunnen de zonnepanelen bijvoorbeeld in een steilere hoek geplaatst worden om de zon optimaal te vangen. Hetzelfde geldt voor zeer steile daken; zelfs al wijken deze af van de ideale helling, zonnepanelen kunnen nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid energie opwekken.

De invloed van richting en helling op de opbrengst

Nu u weet hoe de richting en helling van uw dak de zonne-opbrengst beïnvloeden, vraagt u zich wellicht af wat dit in de praktijk betekent. Stel, uw dak is op het zuiden gericht met een helling van 45 graden, dan kunt u rekenen op een maximale opbrengst.

Elke afwijking hiervan, zoals een dak dat naar het westen is gericht of een andere hellingshoek heeft, zal de opbrengst verlagen. Deze verlaging kan variëren van enkele procenten tot meer, afhankelijk van hoe ver uw dak afwijkt van de ideale situatie.

Maar zelfs een opbrengst van 80% of 70% van het maximum kan nog steeds een uitstekende investering zijn. Ter illustratie: 10 zonnepanelen op een dak dat naar het zuiden gericht is, kunnen een opbrengst genereren die vergelijkbaar is met een rente van 6,5% op een spaarrekening – iets wat in de huidige financiële markt moeilijk te evenaren is.

Nu we de invloed van richting en helling hebben besproken, kijken we in de volgende sectie naar de invloed van schaduw op de prestaties van zonnepanelen.

2. Schaduw op het dak

Schaduw kan een grote invloed hebben op de efficiëntie en opbrengst van zonnepanelen. Terwijl een klein beetje schaduw geen probleem hoeft te zijn, kan te veel schaduw de energieopbrengst aanzienlijk verminderen. Het is daarom belangrijk om te begrijpen hoe schaduw uw zonnepanelen beïnvloedt en wat u kunt doen om de impact te minimaliseren.

Schaduw kan afkomstig zijn van verschillende bronnen, zoals bomen, schoorstenen, dakkapellen of andere gebouwen in de buurt. Het is belangrijk om in kaart te brengen waar en wanneer schaduw op uw dak valt. De zon beweegt immers gedurende de dag, en de schaduwpositie verandert mee.

Een manier om te bepalen hoeveel schaduw er op uw dak valt, is door te kijken naar de tijdsduur dat bepaalde delen van uw dak in de zon liggen. Als een specifiek deel van uw dak minimaal de helft van de dag zonlicht ontvangt, kan dit nog steeds een geschikte plaats zijn voor zonnepanelen. Echter, als uw dak gedurende een groot deel van de dag in de schaduw ligt, kan dat de opbrengst van uw zonnepanelen aanzienlijk beperken.

Gelukkig zijn er oplossingen voor schaduwproblemen. Een van de meest effectieve methoden is het gebruik van micro-omvormers of power-optimizers. In een traditioneel zonnepaneelsysteem kan schaduw op één paneel de prestaties van het hele systeem beïnvloeden. Maar door elk paneel een eigen micro-omvormer of optimizer te geven, wordt de impact van schaduw beperkt tot dat ene paneel, zonder dat het de rest van het systeem beïnvloedt. Dit zorgt ervoor dat uw zonnepanelen ook in minder ideale omstandigheden nog steeds efficiënt kunnen werken.

Wanneer u nadenkt over de installatie van zonnepanelen, is het raadzaam om een schaduwplan te maken of te laten maken door een specialist. Een professioneel advies kan u helpen om het optimale rendement uit uw zonnepanelen te halen, zelfs als schaduw een factor is om rekening mee te houden.

In de volgende sectie bespreken we hoe de beschikbare ruimte op uw dak van invloed is op het aantal zonnepanelen dat u kunt plaatsen.

3. Hoeveel plek heb je op het dak?

Naast de richting, helling en schaduw is ook de beschikbare ruimte op uw dak een essentiële factor bij het bepalen of zonnepanelen een goede optie zijn. De hoeveelheid ruimte die u beschikbaar heeft, bepaalt namelijk direct hoeveel zonnepanelen er kunnen worden geïnstalleerd en daarmee de totale opbrengst van uw zonne-installatie.

Wanneer u de ruimte op uw dak beoordeelt, moet u rekening houden met eventuele obstakels zoals dakramen, schoorstenen, ventilatieopeningen of dakkapellen. Op deze plekken kunnen geen zonnepanelen geplaatst worden, wat betekent dat u mogelijk minder panelen kunt installeren dan u aanvankelijk dacht.

Een zonnepaneel is gemiddeld zo’n 172 bij 113 centimeter groot. Bij het plannen van de indeling van uw zonnepanelen is het belangrijk om te bedenken dat er rondom elk paneel ook enige ruimte nodig is. Zo moeten de panelen doorgaans zo’n 20 centimeter van de nok en de randen van het dak geplaatst worden. Dit zorgt voor een veilige en stabiele installatie, maar het verkleint ook de beschikbare oppervlakte voor de panelen.

Voor een eerste inschatting van hoeveel panelen er op uw dak passen, kunt u simpelweg het bruikbare deel van uw dakoppervlak delen door de afmetingen van een zonnepaneel. Houd hierbij ook rekening met de ruimte die u moet vrijhouden rond de panelen. Dit geeft u een goed idee van hoeveel panelen u kunt plaatsen en dus hoeveel stroom u kunt opwekken.

Heeft u een kleiner dak, dan is het misschien niet mogelijk om genoeg panelen te plaatsen om volledig in uw elektriciteitsbehoefte te voorzien. In dat geval kan het nog steeds rendabel zijn om zonnepanelen te installeren, maar dan als aanvulling op uw bestaande energielevering.

Voor grote daken, zoals op boerderijen of bedrijfsgebouwen, biedt de beschikbare ruimte vaak de mogelijkheid om een grotere zonne-installatie te plaatsen, die een aanzienlijke hoeveelheid energie kan opwekken en zelfs kan leiden tot teruglevering van stroom aan het net.

Het is verstandig om een professionele installateur in te schakelen om een legplan te maken. Dit plan houdt rekening met alle factoren die de efficiëntie van uw zonnepanelen beïnvloeden, zoals schaduw, dakhelling, en obstakels. Een installateur kan u helpen om het maximale aantal panelen te plaatsen, zodat u optimaal gebruik maakt van de beschikbare ruimte op uw dak.

In de volgende sectie gaan we in op een vaak over het hoofd geziene, maar belangrijke factor: het gewicht van zonnepanelen en de draagkracht van uw dak.

4. Het gewicht van zonnepanelen

Een vaak over het hoofd geziene factor bij het installeren van zonnepanelen is het gewicht dat deze panelen toevoegen aan uw dak. Hoewel zonnepanelen relatief licht zijn, moet uw dakconstructie sterk genoeg zijn om dit extra gewicht te dragen, vooral als u meerdere panelen wilt installeren.

Een standaard zonnepaneel weegt gemiddeld tussen de 18 en 25 kilogram. Als u bijvoorbeeld 10 panelen op uw dak wilt plaatsen, voegt dit al snel zo’n 180 tot 250 kilogram toe aan uw dak. Dit gewicht is exclusief de montagesystemen die nodig zijn om de panelen stevig te bevestigen.

Bij schuine daken is de draagkracht meestal geen probleem, zeker niet bij moderne huizen die voldoen aan de huidige bouwvoorschriften. Bij oudere woningen of gebouwen met een minder stevige dakconstructie kan het echter nodig zijn om een bouwkundige inspectie uit te laten voeren voordat u zonnepanelen installeert. Een bouwkundige kan beoordelen of uw dakconstructie voldoende draagkracht heeft om de panelen veilig te ondersteunen. Als dat niet het geval is, kan er worden overwogen om de dakconstructie te versterken.

Bij platte daken moet u niet alleen rekening houden met het gewicht van de zonnepanelen zelf, maar ook met de ballast die vaak nodig is om de panelen op hun plaats te houden. Deze ballast, die voorkomt dat de panelen door windkracht verschuiven of loskomen, kan het totale gewicht op uw dak aanzienlijk verhogen.

Als u twijfels heeft over de draagkracht van uw dak, is het verstandig om een expert in te schakelen. Een installateur van Zonnepanelen Servicepunt kan bijvoorbeeld een inschatting maken van de draagkracht van uw dak en advies geven over eventuele aanpassingen die nodig zijn om de installatie van zonnepanelen mogelijk te maken.

Het is belangrijk om te weten dat een dak dat onvoldoende draagkracht heeft, niet automatisch ongeschikt is voor zonnepanelen. Er zijn verschillende mogelijkheden om het dak te versterken of om lichtere alternatieven te overwegen. Zo kunt u alsnog profiteren van zonne-energie zonder dat dit ten koste gaat van de veiligheid of integriteit van uw woning.

Dak niet geschikt voor zonnepanelen

Hoewel de meeste daken in Nederland geschikt zijn voor zonnepanelen, komt het soms voor dat een dak niet aan de benodigde criteria voldoet. Dit kan verschillende oorzaken hebben, variërend van bouwkundige beperkingen tot omgevingsfactoren die het onmogelijk maken om zonnepanelen effectief te gebruiken. Maar zelfs als uw dak niet geschikt lijkt, zijn er nog steeds alternatieven die u kunt overwegen.

Bouwkundige beperkingen

Een van de meest voorkomende redenen waarom een dak ongeschikt kan zijn, is de structuur van het gebouw. Zoals eerder besproken, moet het dak sterk genoeg zijn om het gewicht van de zonnepanelen te dragen. Bij oudere gebouwen, of daken met een complexe of zwakke constructie, kan dit problematisch zijn. In sommige gevallen is het mogelijk om de dakconstructie te versterken, maar dit brengt extra kosten met zich mee die de rentabiliteit van de zonnepanelen kunnen verminderen.

Te veel schaduw

Als uw dak gedurende een groot deel van de dag in de schaduw ligt, kan dit de opbrengst van zonnepanelen ernstig beperken. Hoewel er technologieën zijn zoals micro-omvormers en power-optimizers die de negatieve effecten van schaduw kunnen verminderen, kan een dak dat volledig in de schaduw ligt gewoon niet voldoende zonne-energie opvangen om de investering in zonnepanelen rendabel te maken.

Onvoldoende ruimte

Soms is er simpelweg niet genoeg bruikbare ruimte op het dak om een zonne-installatie te plaatsen. Dit kan het geval zijn bij kleine daken of daken die veel obstakels hebben, zoals dakkapellen, schoorstenen of dakramen. Als de ruimte te beperkt is, kan het zijn dat u niet genoeg zonnepanelen kunt installeren om een significant deel van uw energieverbruik te dekken.

Beschermde status van het gebouw

Als uw woning een monumentale status heeft of zich in een beschermd stads- of dorpsgezicht bevindt, heeft u mogelijk te maken met strikte regelgeving die de installatie van zonnepanelen beperkt of verbiedt. In zulke gevallen is het vaak nodig om een vergunning aan te vragen voordat u zonnepanelen kunt plaatsen, en de kans bestaat dat deze vergunning niet wordt verleend.

Alternatieven voor een ongeschikt dak

Als uw dak niet geschikt blijkt te zijn voor zonnepanelen, betekent dit niet dat u geen gebruik kunt maken van zonne-energie. U kunt bijvoorbeeld deelnemen aan een collectief zonnestroomproject of een zogenaamde zonnedak delen met buren. Hierbij worden zonnepanelen op een ander dak geplaatst, zoals dat van een bedrijfspand of een zonnepark, en ontvangt u een deel van de opgewekte energie. Dit kan een uitstekende manier zijn om toch bij te dragen aan een duurzamere toekomst en te profiteren van lagere energiekosten.

Hoe weet ik of mijn dak geschikt is voor zonnepanelen?

Nu u een goed overzicht heeft van de factoren die de geschiktheid van uw dak beïnvloeden, vraagt u zich misschien af hoe u met zekerheid kunt vaststellen of uw dak geschikt is voor zonnepanelen. Er zijn verschillende manieren om dit te doen, van online tools tot het inschakelen van een professional. Hieronder bespreken we enkele stappen die u kunt nemen om erachter te komen of uw dak klaar is voor zonne-energie.

Online tools en eerste inschatting

Een van de eenvoudigste manieren om een eerste indruk te krijgen van de geschiktheid van uw dak, is door gebruik te maken van online tools zoals de Zonatlas of de Zonnekaart. Deze tools geven op basis van luchtfoto’s en andere gegevens een inschatting van de hoeveelheid zonlicht die uw dak ontvangt, en of het geschikt is voor zonnepanelen.

Op de Zonatlas wordt uw dak bijvoorbeeld ingekleurd op basis van de geschiktheid: een geel, oranje of rood dak is doorgaans geschikt voor zonnepanelen, terwijl een blauw dak mogelijk minder geschikt is. Dit kan een handige eerste stap zijn, maar het geeft geen volledig beeld. Soms zijn daken die als ‘minder geschikt’ worden aangemerkt toch geschikt met enkele aanpassingen of specifieke oplossingen.

Welk dak is geschikt voor zonnepanelen?

Zonnepanelen kunnen op verschillende soorten daken worden geïnstalleerd, maar de geschiktheid en opbrengst kunnen variëren afhankelijk van het type dak. Hieronder bespreken we de twee meest voorkomende soorten daken: platte daken en schuine daken. Elk type dak heeft zijn eigen voordelen en uitdagingen als het gaat om de installatie van zonnepanelen.

Platte daken

Platte daken bieden een grote mate van flexibiliteit bij het installeren van zonnepanelen. Omdat de panelen niet afhankelijk zijn van de natuurlijke helling van het dak, kunnen ze in elke gewenste richting worden geplaatst. Dit betekent dat u de panelen optimaal kunt oriënteren om zoveel mogelijk zonlicht op te vangen. Meestal worden zonnepanelen op een plat dak in een zuidelijke richting geplaatst voor maximale opbrengst.

Een ander voordeel van platte daken is dat ze vaak minder zichtbaar zijn vanaf de straat, wat esthetisch aantrekkelijk kan zijn. Bovendien kunt u met een plat dak gebruik maken van een oost-west-opstelling. Dit houdt in dat de panelen in twee rijen worden geplaatst, één gericht naar het oosten en één naar het westen. Hoewel deze opstelling iets minder energie opwekt dan een zuidelijke oriëntatie, biedt het wel de mogelijkheid om meer panelen op het dak te plaatsen, wat de totale opbrengst kan verhogen.

Het grootste nadeel van platte daken is dat er vaak ballast nodig is om de panelen op hun plaats te houden, wat extra gewicht toevoegt aan het dak. Daarnaast moet er rekening worden gehouden met schaduwval tussen de panelen, vooral als de panelen in een steilere hoek worden geplaatst.

Schuine daken

Schuine daken zijn in Nederland veruit het meest voorkomend, en ze zijn in veel gevallen uitstekend geschikt voor zonnepanelen. De helling van het dak kan een groot voordeel zijn, omdat het de panelen automatisch in een hoek plaatst die gunstig is voor het opvangen van zonlicht. De ideale hellingshoek voor zonnepanelen ligt tussen de 20 en 50 graden, wat overeenkomt met de meeste schuine daken.

De richting van het dak is echter een cruciale factor. Zoals eerder besproken, levert een dak dat naar het zuiden gericht is de meeste energie op. Maar ook daken die op het oosten of westen zijn gericht, kunnen rendabel zijn. Daken die naar het noorden gericht zijn, zijn minder geschikt, maar in sommige gevallen kan het nog steeds de moeite waard zijn om zonnepanelen te overwegen, vooral als er geen andere schaduw of belemmeringen zijn.

Een ander voordeel van schuine daken is dat de installatie vaak eenvoudiger is, wat kan leiden tot lagere installatiekosten. De panelen kunnen direct op het dak worden bevestigd, zonder de noodzaak van zware ballast. Dit maakt de installatie minder ingrijpend en meestal sneller te realiseren.

Het belangrijkste nadeel van schuine daken is dat de beschikbare oppervlakte voor zonnepanelen vaak beperkt is door de aanwezigheid van dakramen, dakkapellen, of andere obstakels. Dit kan de hoeveelheid zonnepanelen die u kunt installeren beperken en daarmee ook de totale opbrengst.

Vergunning nodig voor monument of beschermd stads- of dorpsgezicht?

Als u in een monumentaal pand woont of uw woning zich bevindt in een beschermd stads- of dorpsgezicht, dan is het plaatsen van zonnepanelen vaak onderworpen aan specifieke regelgeving. In dergelijke gevallen is het belangrijk om te weten of u een vergunning nodig heeft voordat u zonnepanelen kunt installeren.

Monumenten

Voor monumentale panden gelden strikte regels om de historische waarde van het gebouw te beschermen. Dit betekent dat elke ingreep aan de buitenkant van het gebouw, inclusief het plaatsen van zonnepanelen, meestal vergunningsplichtig is. Voordat u zonnepanelen op een monument kunt installeren, moet u een omgevingsvergunning aanvragen bij de gemeente. In deze vergunningaanvraag moet u duidelijk maken hoe de zonnepanelen worden geïntegreerd zonder afbreuk te doen aan het historische karakter van het pand.

Het kan zijn dat de gemeente aanvullende eisen stelt, zoals het gebruik van specifieke soorten zonnepanelen die beter passen bij de esthetiek van het monument. Soms kan het zelfs zo zijn dat de installatie van zonnepanelen helemaal niet is toegestaan, afhankelijk van de specifieke beschermde status en de bepalingen van de gemeentelijke erfgoedverordening.

Beschermd stads- of dorpsgezicht

Wanneer uw woning zich bevindt in een beschermd stads- of dorpsgezicht, zijn er ook regels van kracht die de visuele samenhang en historische waarde van de omgeving beschermen. Net als bij monumenten, kan het zijn dat u een vergunning nodig heeft om zonnepanelen te plaatsen. De gemeente beoordeelt dan of de geplande installatie in harmonie is met het straatbeeld en de historische waarde van het gebied.

De criteria voor het verkrijgen van een vergunning kunnen variëren per gemeente, maar over het algemeen geldt dat zonnepanelen zo onopvallend mogelijk moeten worden geïnstalleerd. Dit kan betekenen dat ze op een minder zichtbare plek moeten worden geplaatst, zoals aan de achterzijde van het dak of ingebouwd in het dak in plaats van erop. Ook kan het gebruik van zonnepanelen die qua kleur en vormgeving aansluiten bij het dak vereist zijn.

Het vergunningstraject

Het aanvragen van een vergunning kan een tijdrovend proces zijn. Het is daarom verstandig om dit vroegtijdig in gang te zetten als u overweegt zonnepanelen te plaatsen op een monumentaal pand of in een beschermd gebied. Het is aan te raden om hiervoor contact op te nemen met een specialist of met uw gemeente om te bespreken wat de mogelijkheden zijn en welke stappen u moet nemen.